Metodology

Şehir Gelişim Endeksi, Türkiye’deki 30 büyükşehiri hem kendi aralarında hem de dünyadaki küresel şehirlerle sosyal, ekonomik ve kültürel gelişim açısından kıyaslamayı amaçlamaktadır. Bu amaca binaen, endekste üç ana odak (sosyal, ekonomik ve kültürel gelişim) ve 15 alt odak (demografik denge, demografik dinamizm, sosyal refah, güvenlik, yaşam kalitesi, erişim, iktisadi refah, iktisadi canlılık, iktisadi açıklık,  iktisadi gelişmişlik, çalışma yaşamı, eğitim, kültürel çeşitlilik & gelişme, dışa açıklık, sosyal etkileşim) belirlenmiştir. Her bir alt odakta gelişimi değerlendirmek için en az 3 gösterge üretilmiş, böylece toplam 62 gösterge ile şehirlerin 2010-2019 arası gelişimleri değerlendirilmiştir.

Türkiye’de 81 ilin 30’u büyükşehir statüsündedir. Büyükşehir Belediyelerinin yetki alanları, il sınırının tamamını kapsadığı için, il bazında yapılan analiz için hem veri temini aşamasında hem de sonuçların değerlendirilmesi aşamasında büyükşehirler daha sağlıklı bir altlık sunmaktadır. Bu sebeple analiz için Türkiye’de 30 büyükşehir seçilmiştir. Uluslararası karşılaştırma için, öncelikle her kıtadan, çalışma kapsamında incelenen endekslerde en çok yer alan ve nüfusu 1milyon’un üzerinde olan 100 şehir belirlenmiş; daha sonra bu 100 şehir içerisinden, coğrafi dağılıma dikkat edilerek 50 şehir seçilmiştir.

Göstergeleri ölçmek için kullanılan veri setleri büyük ölçüde ülkelerin resmi istatistik ofislerinden temin edilmiştir. Bunlar dışında uluslararası organizasyonların (Dünya Bankası, BM, İLO, OECD, Eurostat vd.), yerel yönetimlerin ve özel kuruluşların ürettiği verilerden de istifade edilmiştir. Şehir düzeyinde veriye erişilemediği durumlarda (özellikle uluslararası karşılaştırmalarda) bölge veya ülke düzeyindeki veriler kullanılmıştır. Kayıp verilerin imputasyonunda, verinin niteliğine ve kayıp oranına göre çoklu imputasyon, KNN, EM, Regresyon, Ortalama değer gibi yöntemler kullanılmıştır.

Göstergeleri ölçmek için kullanılan veriler, verinin yapısına göre ana kütleye oranlanarak standardize edilmiş; daha sonra “maksimum değer oranlama” yöntemiyle verinin normalizasyonu sağlanmıştır. Böylece her bir gösterge için 0-1 arasında değerler elde edilmiştir. Bir sonraki aşamada bileşen ve göstergeler 4 farklı yöntem (eşit ağırlık, entropi, CRITIC Ağırlıklandırma ve regresyon) kullanılarak ağırlıklandırılmış, bu şekilde her bir şehrin nihai endeks skoru hesaplanmıştır.